شیردهی به نوزاد، یکی از شگفت‌انگیزترین تجربیات مادرانه است؛ برقراری تماس عاشقانه یک مادر با فرزندش، تغذیه او از اعماق جان خویش و مشاهده حس آرامشِ کودک دلبندش، این دوره عجیب را به یکی از شیرین‌ترین تجربه‌های مادران تبدیل می‌سازد. با این وجود، بسیاری از مادران برای شیردهی به فرزند خود با مشکلات و چالش‌هایی روبرو می‌شوند که یکی از برجسته‌ترین آن کاهش شیر مادر است. در این مقاله، ضمن بررسی دلایل اصلی کمبود شیر مادر، به نشانه‌های آن و راهکارهای طبیعی برای افزایش شیر مادر می‌پردازیم.
علل کمبود شیر مادر
تحقیقات نشان می‌دهند که تقریباً ۱۵ درصد از مادران در دوره‌ای از شیردهی با کمبود شیر مواجه می‌شوند. کاهش تولید شیر مادر می‌تواند ناشی از عوامل بسیاری باشد که در ادامه به برخی از رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- رژیم غذایی نامناسب: عواملی نظیر تغذیه ناکافی مادر و نوشیدن کم آب، مصرف سیگار و دخانیات می‌تواند تأثیر مستقیم بر میزان تولید شیر مادر داشته باشد
- عدم شیردهی منظم: شیردهی نامنظم یا کم‌تعداد به کودک می‌تواند منجر به کاهش تولید شیر مادر شود
- روش اشتباه شیردهی: چنانچه شیر دادن به نوزاد به شکل درستی صورت نگیرد، تخلیه پستان‌ها بطور کامل انجام نشده و این امر می‌تواند در تولید شیر مادر مؤثر واقع شود
- مشکلات سلامتی مادر: مواردی نظیر کمبود غده‌های شیردهی، کم‌خونی، فشار خون بالا، دیابت بارداری و اختلالات هورمونی در مادر می‌تواند بر میزان تولید شیر تأثیرگذار باشد
نشانه‌های کمبود شیر مادر
همواره یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها و نگرانی‌های مادران ناکافی بودن شیر مادر برای تغذیه نوزادشان است. در ادامه به برخی از رایج‌ترین نشانه‌های کمبود شیر مادر اشاره می‌کنیم:
- وزن‌گیری ناکافی نوزاد
- ادرار و مدفوع ناکافی نوزاد
- بی‌قراری کودک بعد از خوردن شیر
راهکارهایی برای افزایش شیر مادر در طول دوره شیردهی
اگر با مشکل کاهش تولید شیر مواجه هستید، نگران نباشید! روش‌های طبیعی متعددی برای افزایش شیر مادر وجود دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
مصرف آب کافی
طبق توصیه انجمن بارداری آمریکا، مادران شیرده باید روزانه حدود ۱۶ لیوان آب از طریق نوشیدنی‌ها و غذاهای حاوی آب مصرف کنند. کم‌آبی بدن یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش تولید شیر است، بنابراین هیدراته ماندن را در اولویت قرار دهید.
افزایش دفعات شیردهی و دوشیدن شیر
شیردهی بر اساس قانون عرضه و تقاضا عمل می‌کند؛ هر چه بیشتر شیر بدهید، بدن شیر بیشتری تولید می‌کند. پمپاژ شیر بین وعده‌های شیردهی می‌تواند به افزایش تولید شیر کمک کند.
پیروی از رژیم غذایی متعادل
برخی مواد غذایی دارای خواص شیرافزا (Galactagogue) هستند که می‌توانند به افزایش شیر مادر کمک کنند. غذاهای مفید برای مادران شیرده شامل:
- سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج و کلم بروکلی
- جو دوسر
- آجیل و دانه‌هایی مانند بادام و کنجد
- خرما و انجیر
- ماهی‌های چرب مانند سالمون که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ است
حذف عادت‌های ناسالم
برخی از رفتارهای ناسالم نظیر موارد زیر می‌توانند تأثیر منفی بر تولید شیر داشته باشند. در ادامه به برخی از متداول‌ترین این عادت‌ها اشاره می‌کنیم:
- مصرف سیگار و الکل
- استرس زیاد و بی‌خوابی
- مصرف غذاهای فراوری‌شده و پرچرب
افزایش تماس پوست با پوست
تماس پوست مادر با پوست نوزاد، هورمون‌های پرولاکتین و اکسی‌توسین را تحریک کرده و تولید شیر را افزایش می‌دهد. هرچه این تماس بیشتر باشد، احتمال افزایش شیر نیز بیشتر خواهد بود.
استراحت کافی و کاهش استرس
استرس یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش تولید شیر است. روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و پیاده‌روی می‌توانند به کاهش استرس کمک کرده و تولید شیر را افزایش دهند. همچنین، خواب کافی نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های مؤثر بر شیردهی دارد.
مراجعه به مشاور شیردهی
اگر با وجود رعایت تمام این نکات همچنان در شیردهی مشکل دارید، مراجعه به یک مشاور متخصص می‌تواند بسیار مفید باشد. این متخصصان می‌توانند مشکلات مربوط به شیردهی، وضعیت گرفتن پستان و نیازهای نوزاد را ارزیابی کرده و بهترین راهکارها را ارائه دهند.